AMBALAJLI İÇME SUYU PAZARINDA PET ŞİŞENİN DÜNÜ, BU GÜNÜ, YARINI…(2)

1-2009 YILINDA PET AMBALAJLI SU PAZARI

2008 yılı PET ambalajlı su pazarını değerlerken 73 firmadan elde ettiğim verilerden yararlanmıştım. 2009 yılında çalışmamıza konu olan firma sayısı ise 92’ye yükseldi. Firma sayısındaki yaklaşık %26 oranındaki artış, PET ambalajlı su sektörüne girmeye hevesli yatırımcı sayısındaki artışın da önemli bir göstergesi olarak kabul edilebilir. Mevcut firmaların yıl içindeki yenileme ve kapasite artışlarına yönelik yatırımları da dikkate alırsak; pazara yeni giren firmalara ve pazarda mevcut firmaların kapasite artışlarına karşın 2009 yılında üretilen/satılan su miktarındaki artış, 2008 yılına göre yaklaşık % 20 düzeyinde kalmıştır(*).

2009 yılında Türkiye’nin nüfusu 72.5 milyon kişidir. Üretilip/satılan PET ambalajlı toplam su miktarını ülke nüfusuna böldüğümüzde kişi başına düşen PET ambalajlı suyun 49.25 olduğunu görürüz. Geçen yıl bu miktar 41.4lt idi.

2009 yılında yaklaşık 3 milyar 350 milyon çeşitli tiplerde preformdan üretilen PET su şişeleri ile yaklaşık 3 milyar 570 milyon litre su üretilmiş/satılmıştır. Bu veriler ışığında ortalama şişe hacmi 1.06lt  olmuştur. Geçen yıl ortalama şişe hacmi 0.99lt. olarak   gerçekleşmişti. Bu da bize pazardaki firmaların,  oransal olarak daha büyük hacimdeki su şişeleri üretimine yöneldiklerini gösterir.(**)

Pazardaki ilk 5 marka Erikli, Sırma, Danone(Hayat), Pınar ve Nestle’dir. Sıralamada ilk 2 sırada 2008 yılında olduğu gibi yine Erikli ve Sırma yer almıştır. Geçen yıldan farklı olarak bu yıl Danone(Hayat) 3’üncülüğü çok küçük bir farkla Pınar’dan devralmıştır. Nestle’nin 5. Sıradaki yeri ise değişmemiştir.

Sıralamanın ilk 5’inde yer alan bu markalar, 2009 yılında pazarda kullanılan yaklaşık 3 milyar 350 milyon adet çeşitli tiplerdeki preformun % 38’ini (yaklaşık 1 milyar 275 milyon adet) kullanmışlardır. Ancak Pazar payları ise bu oranda gerçekleşmemiş PET ambalajlı su pazarından % 35.1 oranında pay almışlar, bir başka deyişle PET preform pazarını %38’ine denk gelen  1 milyar 275 milyon preform kullanarak 1 milyar 254 milyon PET şişeli su üretip/satmışlardır.

İlk 5 markanın  kullandığı PET şişelerin ortalama hacmi 0.98lt’ dir. Bu markaların geçen yıl kullandığı PET şişelerin ortalama hacmi 0.89lt ‘idi. İlk 5,  geçen yıla göre ortalama şişe hacimlerini arttırmış olsa da toplam pazar ortalamasının gerisinde kalmışlardır.

  

2- PET  AMBALAJLI SU ŞİŞELERİNİN HACİMLERİNE GÖRE DAĞILIMI

2-1 2009’a  genel bir bakış

2009  yılında  pazarda hareket gören çeşitli tiplerdeki  preform sayısı  yaklaşık olarak 3 milyar 350 milyon adettir. Bu preformların şişe hacimlerine göre dağılımı şu şekildedir:

0.33lt, için kullanılan prefomların oranı, toplam preformlar içinde  % 3.5’dur. 0.5lt için bu oran %73.3; 1.5lt için %16.6; 5.0lt için % 5.3; 8-10lt için %1.3’dür (Çizim1). Bu yıl ilk kez hesaplarımıza aldığımız  19.0lt damacana preformlarının sayısı önemsiz miktarda olduğu için adet dağılımı içinde gösterilmemiştir.

ÇİZİM 1

2009 yılında üretilip/satılan PET ambalajlı suyun toplam miktarı 3 milyar 570 milyon litre  olup, şişe hacimlerine göre  oransal dağılımı aşağıdadır:

0.33lt % 1.0;  0.5lt % 34.3;  1.5lt  % 23.5; 5.0lt % 24.6;  8-10lt % 12.2; 19.0lt % 4.4  (Çizim 2).

ÇİZİM 2

2009 yılındaki dağılım incelendiğinde;  oransal dağılımda 2008 yılına göre önemli farklılıklar olduğu görülecektir. Söz gelimi 0.5lt’nin pazar payı, 2008’e göre % 37’den % 34.3’e düşmüş, daha önceki yıllarda dikkate değer bir satışı olmayan 19lt geri dönüşümsüz damacanada satılan suyun oranı % 4.4 olarak gerçekleşmiştir.

2-2 İlk 5 markanın değerlemesi

İlk 5 firma tarafından üretilip/satılan   PET ambalajlı  suyun toplam miktarının 1 milyar 254 milyon litre olduğuna yukarıda değinmiştik. Üretilip/satılan bu suyun % 2.2’si 0.33lt’lik PET şişelerde satılmıştır. 0.5lt ‘de satılan suyun oranı ise %35.8’ dir. Bunların dışında üretilip/satılan  PET şişelerin oransal  dağılımı ise; sırasıyla 1.5lt % 28.9; 5.0lt  % 20.6; 8-10lt % 12.5 olarak gerçekleşmiştir. Bu markaların üretim hattında 19.0lt dönüşsüz damacana yoktur. Bunun nedenlerinden biri de; anılan firmaların PC damacanada önemli satış rakamlarına ulaşmış olmalarıdır (Çizim 3).

ÇİZİM 3

İlk 5 firma pazarda hareket gören PET preformların %38’ini kullanarak (1 milyar 275 milyon adet) 1 milyar 254 milyon litre PET şişeli su üretip/satmışlardır (pazarın % 35’i).

2-3  87 firma/markanın değerlemesi

Yukarıdaki verileri daha anlamlı kılmak ve pazarı daha iyi anlayabilmek için 2009 yılını değerlerken dikkate aldığımız 92 firma/marka içinde ama ilk 5 firma/marka dışında olan 87  firma/markanın da ayrı bir başlık altında değerlemesini yapmak gerekir.

İlk 5’in dışında kalan  87 firma/marka  2009 yılında pazara sürülen su preformlarının yaklaşık % 62’sini (2 milyar 72 milyon) kullanarak  2 milyar 326 milyon litre ( toplam pazarın yaklaşık % 65’i) PET şişeli su üretip satmışlardır.

87 firma/markanın üretip/sattığı PET ambalajlı su miktarı 2 milyar 316 milyon litredir. Bu suyun yalnızca % 0.5’i  0.33lt şişelerde satılmıştır. Bunun dışında 0.5lt’nin payı % 33.6; 1.5lt’nin payı %20.2; 5.0lt’nin payı %26.9; 8-10lt’nin payı % 12.2  ve 19.0lt’nin payı ise %6.6’dır. (Çizim 4) Ayrıca her iki grubun  0.5lt. ,1.5lt ve 5.0lt şişelerinin de oransal dağılımında önemli farklılıklar vardır. (yorum)

ÇİZİM 4

İlk 5 ile öteki 87 firma/markanın mamul karmasının oransal dağılımını karşılaştırdığımızda gözümüze ilk çarpan husus; 19.0lt dönüşümsüz PET damacananın 87 firma/markanın satışları içinde % 6.6 gibi azımsanmayacak bir orana ulaşmış olmasıdır.

3-2009 YILININ DEĞERLEMESİ

-2009 yılında iç pazara 92 firma/marka tarafından sunulan PET ambalajlı su miktarı 3 milyar 570 milyon litredir. Bu, geçen yıla göre yaklaşık % 20 oranında bir artış demektir. Yine aynı yıl kullanılan PET preform ise 3 miyar 348 milyon adet olmasına karşın 2008 yılına göre artış oranı  yaklaşık % 11’dir.Bunun en kısa açıklaması firmaların, mamul karmaları içindeki daha büyük ambalajlara yönelmesidir. Bu görüşümüzü, 2008 yılında dolumda kullanılan PET şişelerin ortalama hacmi 0.99 litre iken bu oranın 1.06 litreye ulaşması da desteklemektedir (%7 artış).

-Değerleme listemizin ilk 5 sırasında yer alan markaların litre bazında Pazar payları 2008 yılında %36.3 iken bu oran 2009 yılında % 35.1’e düşmüştür. Bunun önemli nedenlerinden biri pazara yeni oyuncuların girmesi diğeri de bu firmaların ürün karmasında daha çok  küçük hacimli şişelerin yer almasıdır. Söz gelimi bu firmalar dışında yer alan 87 firmanın ortalama PET şişe hacimleri  1.12lt  iken ilk 5’in ortalama hacmi  0.97’dir (toplam pazar ortalaması 1.06 litredir).

-İlk 5 firmanın hem preform alımlarında hem de PET ambalajlı su satışlarında en büyük pay 0.5lt PET şişelerdedir. 0.5lt şişeyi ise 1.5lt izlemektedir. Oysa bunların dışındaki 87 firmanın satışlarında her ne kadar 0.5lt PET şişe de satışlarda ön sırada olsa bile ilk 5 firmanın satışlarında sadece %20.6 oranında pay alan 5.0lt PET şişe bu firmaların satışlarından %26.9 oranında pay almaktadır. Bu oransal dağılım da  yukarıda öne sürdüğümüz savımızı desteklemektedir.

-Yine ilk 5 firma/markanın ürün karmasında yer almayan ve  bu yıl hesaplamalarıma dahil ettiğim 19.0lt dönüşümsüz PET damacana, öteki firmaların satışlarında %6.6 oranında önemli bir yer tutmaktadır.

-1.5lt PET şişeli su satışlarında 1.5lt’nin payı ilk 5 firma/markada %28.9 iken, 1.5lt öteki 87 firmanın satışlarından ancak  %20.2 oranında pay almıştır. Bu da ilk 5‘in restoran vb. yerlerde daha fazla tercih edildiğini göstermesi açısından önemlidir.

-------------------------

(*)Dış satım dahil.

(**)Cam şişe, PET bardak su(üretim önemsiz olduğu için)ve PC damacana hesaba katılmamıştır.
Yuvarlamalardan dolayı rakamlarda ve oranlarda küçük değişiklikler olabilir.

Not: :Kaynak göstermek koşuluyla alıntı yapılabilir.

(DEVAM EDECEK)